senda
Just Music
مدیر بازنشسته
ارکستر فیلارمونیک دوبلین
ارکستر موتسارت وین
ارکستر فلارمونیک ژالیسکو
سازگان[SUP][۱][/SUP] یا ارکستر[SUP][۲][/SUP] به مجموعهای از نوازندگان و سازهائی که باهم به اجرای قطعات موسیقی می پردازند، اطلاق میگردد. هر ارکستر به طور معمول بر اساس قرار گرفتن نوع و تعداد سازها در آن نامگذاری میشود. برای نمونه ارکستر سمفونی که به عنوان بزرگترین نوع ارکستر میباشد، بدان معناست که درآن از تمام گروههای سازی استفاده شده و تقریبآ تمامی سازهای موسیقی کلاسیک غربی در آن وجود دارد. ارکسترهای کوچک تر، که بخشی از سازهای موسیقی کلاسیک درآن قرار دارد با نامهای دیگر از جمله ارکستر مجلسی نامیده میشوند. ارکستر مجلسی به ارکستری گفته میشود که در آن از سازهای زهی آرشهای، سازهای بادی چوبی و سازهای کوبه ائی و سازهای کلیدی همچون پیانو میتواند استفاده شود.
در برخی از موارد بعضی از عنوانها برای ارکسترها استفاده میشود، که این نامها اشارهای به نوع سازهای بکاررفته یا نقش سازها در این ارکسترها ندارد و این نامگذاریها تنها برای تشخیص دادن ارکسترهای مختلف در یک منطقه یا شهر استفاده میگردد. برای نمونه ارکستر فیلارمونیک . ارکستر فلارمونیک معمولاً از سوی انجمن دوستداران موسیقی در هر شهر(انجمن فیلارمونیک) پشتیبانی مالی میگردد و در این ارکسترها معمولآ از نوازندگان خبره و چیره دست هر شهر استفاده میگردد.البته ساختار ارکستر فیلارمونیک، از نظر سازی، بصورت ارکستر سمفونیک یا ارکستر بزرگ است.مانند ارکستر فیلارمونیک لندن. در ارکسترها رهبر ارکستر مهمترین نقش و در واقع قلب ارکستر بشمار میرود.
محتویات
تاریخچه
تابلوی کنسرتوی فلوت اثر آدولف منزل
پیشینیان ارکسترهای امروزی، حوالی سالهای ۱۶۰۰ پدیدار شدند. برجستهترین و بارزترین مثال ارکسترهای پیشین، ارکستر مورد نیاز برای اجرای اپرای ارفئو از ساختههای کلودیو مونته وردی است. در اواخر قرن هفدهم آهنگساز فرانسوی ژان-باپتیست لولی، برای بارگاه سلطنتی یک ارکستر ترتیب داد که تقریبا اکثر آن از سازهای زهی بود ولی شامل سازهای بادی چوبی، نظیر ابوا و فاگوت و حتی فلوت نیز میشد. در قرن هجدهم میلادی یوهان استامیتز و دیگر آهنگسازان در آنچه که به عنوان مکتب مانهایم شناخته شده است، آهنگسازیهای اولیه برای ارکستر سمفونی مدرن را پایهگذاری کردند. هر آهنگ از چهار قطعه برای ترکیب سازیای شامل قسمت بادی چوبیها(فلوت، ابوا و فاگوت)، بادی برنجیها(فرنچ هورن، ترومپت)، کوبهایها(۲ تیمپانی) و قسمت زهی (ویولنهای اول و دوم، ویولا، ویولونسل و کنترباس) تشکیل میشد. کلارینت در این دوره در ارکستر پذیرفته گردید. در حالی که سازهای اصلی دوره های قبل مانند هارپسیکورد، لوت و لوتباس بتدریج به فراموشی سپرده شدند.
قرن نوزدهم دورهای پربار برای ارکستر بود. بادی چوبیها از دو عدد به سه یا چهار عدد برای هر ساز افزایش یافتند و بادی برنجیها به وسیله ترومپت سوم، هورن سوم و چهارم و افزوده شده ترومبون تقویت و تکمیل شدند.آهنگسازانی نظیر هکتور برلیوز، ریشارد واگنر و نیکولای ریمسکی-کورساکف و در قرن بیستم ریشارد اشتراوس، گوستاو مالر و ایگور استراوینسکی وجود و خلق ارکسترهایی در ابعاد بیسابقه و وسیع از لحاظ صدایی را امری بدیهی و لازم شمرده بودند. نمونههای بزرگ ارکسترهای اواخر قرن نوزدهم تا اواسط قرن بیستم ارکسترهایی با نزدیک به صد نوازنده را ثبت کرده و نیز ممکن بود شامل طیف گستردهای از سازها و وسایل مورد نیاز مربوط به یک آهنگ خاص باشند. هرچند در از حدود سالهای ۱۹۲۰ آهنگسازان رو به سوی چینش ارکسترهای کوچک کردند که گاه شامل سازهای سازهای قدیمی مکمل هم میشدند.[SUP][۳][/SUP]
سازبندی ارکستر
در یک ارکستر بنا به نیاز سازبندی میتواند متفاوت باشد. این چینش تابعی از پارتیتور نوشته شده بوسیله آهنگساز همچنین تغییراتی که در اثر تنظیم مجدد اتفاق میافتد. این ساز بندی به دستههای زیر تقسیم میشود:
سازبندی ارکستر موسیقی کلاسیک
این یک دستهبندی کلی بر اساس نوع ساز در ترکیب ارکستر است. همانطور که در تصویر مشاهده میشود در سمت چپ رهبر، گروه ویولنهای اول و در کنار آن ویولنهای گروه دوم قرار دارند. در کنار ویولنها، ویولاها و در کنار ویولاها، ویولنسلها قرار دارند.
قسمت جلوی ارکستر اغلب شامل سازهای زهیست. اما گاه در سمت چپ رهبر و جلوی ویولنهای گروه اول، سازهای تکنواز کنسرتوها نیز جای میگیرند که بسته به کنسرتوی مورد نظر هر سازی میتواند باشد. ردیف بعد متعلق به گروه بادیهاست و در کنار آنها کنترباسها قرار میگیرند. سازهای کوبهای اغلب در ردیف انتهایی قرار خواهند گرفت.
این سازماندهی و نظم گونهای استاندارد را فراهم میکند تا از طریق آن رهبر ارکستر به وسیله اشارات قراردادی خود هر گروه سازی را از زمان نواختن خویش آگاه کند.
ارکستر در گذر زمان
تقسیمبندی دیگر ارکستر مربوط به دورههای زمانی موسیقی کلاسیک است:پیشینه ارکستر در ایران
پرونده:مهر شوش.jpeg گروه نوازندگان، مُهر بازمانده از شوشاز مهمترین مُهرنگاره های خنیاگری در جهان؛ باید از آنچه که در "چوغامیش" خوزستان برجای مانده، یاد کرد که در سالهای ۱۹۶۱-۱۹۶۶ میلادی، یافت شده است. این مهرنگاره ۳۴۰۰ ساله؛ سیمایی از بزم رامشگران را نشان میدهد. در این بزم باستانی، دسته ای خنیاگر
نوازنده) دیده میشوند که هر کدام، به نواختن سازی سرگرم هستند. چگونگی نواختن و نشستن این رامشگران، نشان میدهد که آنها، نخستین دسته خنیاگرانارکستر) جهان هستند. در این گروه رامشگران، میبینیم که نوازنده ای "چنگ" و دیگری "شیپور" و آن دیگر "تنبک" مینوازد. چهارمین رامشگر در این میان، خواننده ای است که "آواز" میخواند. همچنین در این بزم کهن، آزاده ای را میبینیم که بر فرشی نشسته و از او پذیرایی میشود.[SUP][۴][/SUP]