R
reza2025
کاربر تالار
کاربر تالار
Banned
اصول و معیارهای ترجمه مقاله
مقدمه
ترجمهیکـی از ارکان بنیادی هر زبان در جای خود یکـی از مهم .ترین عوامل فرهنگ و تمدن هر جامعه به شمار می.رود. ترجمه از مهم.ترین وسایل رابطه ؛ انتقال و القاء افکار و سازنده ملتها به یکدیگـر هست و اکنون که علم در تمام زمینه.ها سریع در حال گسترش و پیشرفت هست و دستیابی به تازه.های علمی در جای.جای جهان صورت می.پذیرد؛ تنها راه بهره.مندی از ایـن تازه.ها؛ ترجمه و برگردان ایـن یافته.های جدید به زبان هر ملت است . از ایـن رو ترجمه لازمه بهبود زندگـی اجتماعی؛ اقتصادی و صنعتی کشورها بوده و از جمله راه.های بهره.گیری از تجارب آنها در زمینه.های متفاوت علم و ادب و صنعت و هنر است .
نکته قابل دقت در ترجمه ایـن هست که مترجم بایستی علت؛ هدف؛ مخاطب ترجمه؛ مسایل؛ ضرورت.ها و ارجحیت.ها را مدنظـر داشته باشد تا با اولویت.بندی هر کدام از آنها و در نظـر گرفتن توانایی و دانش خود اقدام به کار نمایـد .
در حوزه.های علمیه که مهم.ترین منابع درسی و کمک درسی در زمینه علوم دینی؛ به زبان غیر فارسی و معمولا عربی است؛ ارزش کار ترجمه با وضوح زیادتری به چشم می.خورد و ضرورت ترجمه ایـن متون را برای انتقال مفاهیم و تازه.های علمی جدید در ایـن مراکز دو چندان می.نمایـد . از آنجا که بعضی از طلاب تمایل دارند برای انتها نامه خود متونی را برای ترجمه برگزینند؛ ضروری هست که با شیوه.های ترجمه و برگردان زبان آشنا بوده و همچنین الگویی برای مراحل متفاوت انتخاب متن و ترجمه آن مطابق با معیارهای حوزه. علمیه خواهران در دست داشته باشند. از ایـن رو مناسب هست شاخصه.هایی معین شود تا متون دینی در قالب شناخته شده.ای ترجمه شوند. چرا که دانستن زبان تنها برای ترجمه ضروری نیست و مترجم بایستی با اصطلاحات یک دانش آشنا باشد(کاری که هنوز در هیچ کجا به طور جدی انجام نشده است).
در ایـن نوشتار برآنیم تا به طور کلی مطالبی را در باب ترجمه و آیین آن به نگارش درآوریم و تا جایی که امکان دارد؛ رهیافت.های مورد نظـر در ایـن کار را معین نمائیم تا راهنما و پاسخگوی سؤالات و نیاز کسانی باشد که در ایـن راه قدم گذاشته و دست به کار ترجمه متون دینی می.شوند.
از آنجایی که متن ترجمه؛ اصول؛ معیارها و شیوه ویِژه خود را دارد؛ ایـن راهنما با بهره.گیری از نظـر ات متخصصین و منابع موجود ساخته شده هست تا ترجمه.های حوزوی به شیوه.ای یکسان و به صورت ضابطه.مند ارایه شود. رعایت تمام اصول و معیارهای ایـن راهنما برای طلاب متقاضی ترجمه الزامی است .
ترجمه و انواع آن
ارائه تعریف دقیق و فنی از ترجمه کار ساده.ای نیست. تعاریف متعددی از ترجمه انجام شده که معمولا کلی و نظـر ی است . در کتب زیاد نویسندگان با ارائه تعاریف متفاوت از مترجمان گوناگون؛ کوشش کـرده .اند تعریفی کامل و فراگیر از ترجمه ارائه دهند که بعضی از آنها عبـار تند از:
utranslate.ir
ترجمه بر طبق آنکه به شکل زبان مبدأ دقت داشته باشد یا به معنای آن؛ به سه نوع تقسیم می.شود:
ترجمه آزاد همـان طور که گفته شد اطلاعاتی بیش از میزان بر موضوع متن بنیادی می.افزاید که بعضی وقتها سبب تحریف متن مبدأ می.شود.
اما ترجمه اصطلاحی از آنجا که هدف بیشتر مترجمان خوب قرار می.گیرد می.تواند مورد مناسبی برای کار ترجمه باشد؛ هرچند معمولا همین نوع ترجمه مخلوطی از انتقال تحت.الفظی واحدهای دستوری به همراه ترجمه اصطلاحی معنای واژگان می.باشد.
شیوه مناسب ترجمه در انتها نامه و تحقیقات پایانی حوزوی
از آنجا که طلاب محترم اکثرا ً در حیطه متون دینی دست به کار ترجمه می.شوند بایستی بیش از هر چیز به دو موضوع ویِژه در ترجمه ایـن نوع متون دقت کنند:
2- مسائل فرهنگی
به لحاظ ایـن که مفاهیم ایـن نوع متون ممکن است از نظـر فرهنگی؛ ناهمگونی وسیع ی با فرهنگ زبان مقصد داشته باشد؛ بر ایـن اساس ممکن است مترجم در پیدا کردن معادل در زبان مقصد برای ایـن گونه مفاهیم دچار مساله شود. برای رفع ایـن مشکل؛ مترجم بایستی توضیحاتی را در زیرنویس و به صورت حاشیه برای مطالب بیاورد تا بدون ایـن که ضربه.ای به متن بنیادی بخورد؛ معنا واضح و روشن شود.
ایـن امر به دلیل یکـی نبودن بانک دانش مخاطبان اولیه و بانک اطلاعات مخاطبان زبان مقصد؛ اتفاق می.افتد و پس بر مترجم ضروری هست که اکثر اطلاعاتی را که نویسنده بنیادی به صورت ضمنی باقی گذاشته است؛ با صراحت بیان نماید ؛ در عین حال بایستی بسیار دقت نماید که با اضافه کردن ایـن گونه اطلاعات؛ هدف نویسنده بنیادی را دگرگون نکند.
از ایـن روست که بایستی توضیحات به صورت حاشیه نه داخل متن بنیادی آورده شود.
با لحاظ نکات پیش گفته؛ طلاب در پایان.نامه.های خود می.بایست از شیوه ترجمه اصطلاحی استفاده کنند.
اهداف ترجمه
هر ترجمه.ای که از زبانی به زبانی دیگـر صورت می.گیرد؛ هدفی ویِژه را دنبال می.کند. به طور کلی نیاز به ترجمه از آن وقت شروع شد که انسان .ها به علت اختلاف در زبان؛ فرهنگ و رفتار جوامع خود؛ از درک عقاید و افکار انسان .های دیگـر از جوامع متفاوت عاجز بودند و ترجمه؛ علت از بین برداشتن موانع و پل رابطه ی جوامع گوناگون گردید.
اهم اهداف ترجمه را می.توان به شرح زیر برشمرد:
سبک و لزوم رعایت آن:
هر نویسنده بر طبق هدفی که دارد از ساختارهای گرامری متفاوت و اقلام واژگان گوناگون برای ایجاد تأثیرات ویِژه مورد نظـر خود استفاده می.کند که به آن سبک می.گویند. منظور از سبک در واقع شیوه بیان متن زبان مبدأ است .
سبک یا شیوه بیان یک نویسنده با دقت به موضوع و مخاطب مورد نظـر وی دارای ویژگی.های خاصی هست به طوری که سبک یک داستـان با سبک نگارش مقاله علمی مفرق هست و نویسنده بر طبق ایـن دو علت ؛ شیوه خاصی را برای نگارش بر می.گزیند و در طول متن خود آن را رعایت می.کند.
رعایت سبک متن زبان مبدأ در ترجمه؛ یکـی از اجبـار ات مترجم هست و همـان طور که نویسنده سبک خاصی را برگزیده و در نوشتن؛ موضوع و مخاطب متن خود را در نظـر گرفته؛ مترجم نمی.تواند در تغییر سبک اختیاری از خود داشته باشد چون چنین اختیاری به قربانی کردن سبک متن زبان مبدأ خواهد انجامید.
وظیفه مترجم آن هست که انگیزه نویسنده و هدف او را از انتخاب ایـن نوع سبک به دست آورد و آنگاه ایـن مقصود را با آگاهی از هر دو زبان مبدأ و زبان مقصد و فرهنگ آنها به گونه.ای اثر بخش برگرداند.
طلاب محترم بایستی دقت داشته باشند که در متون دینی در شروع هر ترجمه و قبل از شروع هر کار؛ بایستی برای به دست آوردن و معین کردن چگونگی سبک هر متن بکوشند و عناصر آن را تحلیل کنند که پیدا کردن و رعایت سبک در ترجمه؛ خود مستلزم نوعی معرفت زبان هست که از آگاهی و وقوف بر ظرایف آن زبان نشأت می.گیرد.
در معین سبک؛ دو علت در دسترس مترجم قرار دارد که بایستی به آنها دقت نماید :
1- واژه.های به کار رفته در متن 2- طرز قرار گرفتن آنها در کنار یکدیگـر .
ذکر ایـن نکته حائز ارزش هست که در انتقال سبک نویسنده در ترجمه متن؛ آنچه بایستی مد نظـر قرار گیرد؛ نوع مخاطب هست ؛ یعنی در عین حال که رعایت سبک نویسنده از الزامات یک ترجمه هست اما مترجم می.تواند برای انتقال آن از دو شیوه بهره گیرد: تقلید و جایگزینی.
جایگزینی به معنای پیدا کردن سبکی مشابه در زبان و ادبیات مقصد هست و تقلید صرفاً تکرار وسائل صوری سبک بنیادی است . ایـن که مترجم از ایـن دو طریق کدام را انتخاب نماید بیشتر به نوع مخاطب بستگی دارد.
ممکن است مخاطب ویژگی سبک بنیادی را درک نکند مگر ایـن که تغییراتی در ترجمه به لحاظ سبک آن به وجود آید.. ولی بعضی وقتها خواننده به شکل سبک بنیادی علاقه.مند هست و یا قادر به درک آن می.باشد؛ که در ایـن صورت سبک متن بنیادی حفظ می.شود.
اصول ترجمه :
فن ترجمه همـان ند هر فن دیگـر ی دارای قواعد و اصول مختص به خود هست که پیروی از آنها برای انجام یک ترجمه کامل از هر جهت مطلوب و الزامی است .
اما بایستی خاطرنشان کرد که ایـن اصول از نظـر نویسندگان و مترجمان متفاوت به گونه.های مفرق در نظـر گرفته شده اما روح کلی حاکم بر آنها تقریباً ثابت است .
اصول ترجمه را کلاً می.توان بر دو نوع تقسیم کرد:
منظور از سازش.های واژه.ای و دستوری آن هست که مترجم برای ایـن که پیغام زبان مبدأ را از لحاظ معنی؛ منظور؛ مفهوم؛ سخن و بقیه جنبه.های کلام حفظ نماید ؛ بایستی آن را از زبان مبدأ جدا نماید و دوبـار ه آن را به فرم زبان مقصد بیافریند. برای انجام ایـن کار مترجم نيازمند بعضی تغییرات؛ تعدیل.ها و تطبیق.های واژه.ای و دستوری است . در ایـن راستا ممکن است ضروری شود مترجم برای رسیدن به مقصود نهایی اعمال زیر را انجام دهد:
آنچه مسلم هست ایـن هست که مترجم؛ برای ارائه یک ترجمه خوب و دقیق علاوه بر آنکه از اصولي که چهارچوب کلی کار را شکل می.دهد تبعیت می.کند؛ بایستی خود دارای ویژگی.ها و توانایی و قبلی ه فکری مناسبی باشد که به نظـر می.آید مهمترین آنها عبـار تنداز:
در ایـن پارت با دقت به مطالب بیان شده؛ به اجمال می.توان مسائل زیر را که برگرفته از کتب زیاد است؛ به عنوان اصول کلی بدین شرح ارائه داد:
معیارهای متن مورد ترجمه:
متونی که برای ترجمه انتخاب می.شوند بایستی دارای شرایط و ویژگی.هایی باشند تا ترجمه اثر را معتبر و ارزنده سازند. به خصوص متونی که برای انتها نامه ترجمه می.شوند.
معیارهای مورد نظـر حوزه.های علمیه خواهران عبـار تند از:
اصول نگارش متن مورد ترجمه:
آنچه ضروری هست به تناسب موضوع ترجمه ؛ در پاورقی مورد دقت قرار گیرد عبـار آزمایش از:
سطح ترجمه:
سطح هر ترجمه بر طبق نیازسنجی مخاطبان آن معین می.شود. خواننده هر ترجمه دارای اطلاعات؛ تجربه؛ تمایل؛ ذوق؛ توانایی و انتظاراتی است . سن معینی دارد و به قشر اجتماعی خاصی تعلق دارد و ایـن عوامل مقتضیاتی هست که بایستی لحاظ شود و موقعیت هر ترجمه بسته به آنهاست .
همـان طور که نویسنده خوب وقت نوشتن؛ مخاطبان خود را در نظـر دارد؛ یک مترجم علاوه بر آنکه بایستی مخاطبان متن مبدأ را در نظـر بگیرد؛ مخاطبان مقصد را بایستی مدنظـر قرار دهد و به ایـن نکته دقت داشته باشد که حتی چنانچه یک پیغام را برای گروه.های متفاوت با یک فرهنگ می.نویسد بایستی آن را برای اشخاص متفاوت به گونه.های مفرق بنویسد. از همین رو اطلاع از گروهی که نویسنده بنیادی برایشان نوشته و گروهی که ترجمه برایشان انجام می.شود دارای ارزش هست و آنچه سطح ترجمه را مفرق می.سازد میزان اطلاعات عمومی و سطح تحصیلات مخاطبان است .
از طرف دیگـر نبایستی فراموش کرد که مترجم بایستی در زمینه متنی که می.خواهد ترجمه نماید اطلاعات و دانش ضروری داشته باشد تا بتواند از عهده ترجمه دقیق آن متن برآید.
ایـن که ترجمه انجام شده مناسب برای چه مقطع تحصیلی بوده و به عنوان کتاب درسی یا کمک درسی استفاده می.شود و ایـن که مخاطبان ویِژه داشته باشد یا قابل استفاده برای عموم باشد؛ با دقت به سطح ترجمه معین می.شود که اما ایـن علت یکـی از عوامل معین مسائل بالهست و عواملی دیگـر همچون موضوع متن ترجمه شده در ایـن امر دخیل است .
ساختار علمیانتها نامه و تحقیق پایانی
ایـن که ترجمه متنی به عنوان تحقیق در یکـی از سطوح حوزوی مورد پذیرش واقع شود؛ مستلزم ایـن هست که علاوه بر ترجمه متن با شرایطی که ذکر شد؛ نقد و ارزیابی از مطالب آن صورت گیرد.
همین طور داشتن مقدمه.ای تحلیلی در ابتدای مباحث که حاوی معرفی تألیف و مؤلف آن؛ ضرورت ترجمه متن و خلاصه.ای از کل متن کتاب است؛ ضروری است . چرا که خواننده هر متن نسبت به تاریخ؛ فرهنگ و اوضاع اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و فکری نویسنده بنیادی بی اطلاع هست و مترجم بایستی در مقام معرف و رابط بین دو متن؛ از خود ابتکار عمل نشان داده و به معرفی مؤلف و تألیف او بپردازد و چشم اندازی از ضرورت ترجمه اثر او را برای خواننده در زبان مقصد با دقت به شرایط علمی حاکم بر آن جامعه ترسیم نمایـد تا خواننده دیدی بازتر و نگاهی عمیق.تر به متن داشته باشد.
از ایـن رو ساختار علمی انتها نامه در قالب ترجمه بایستی به شکل ذیل باشد:
بعضی از نکاتی که در ترجمه متون عربی با رویکرد دینی ضروری هست رعایت شود:
نکاتی دربـار ه ترجمه آیات و روایات:
سایر نکات:
جدول معیارهای بررسی ترجمه
معيارها امتياز کل امتياز كسب شده در جلسه دفاعیه حداقل امتیاز برایکلیه پايان نامه ها
بخش محتوایی رعايت ترجمه اصطلاحي 10
6
رعايت سبك متن اصلي 6
3
يك دست بودن سبك ترجمه 10
6
رعايت امانت وصداقت در ترجمه 10
6
انتخاب درست ودقيق واژگان 6
3
تناسب ترجمه با سطح مخاطبان 6
3
كيفيت نقد وبررسي علمي مترجم 10
6
اعتبـار متن مورد ترجمه 4
2
رعايت ساختار تحقیق پایانی 8
5
امور شكلي رسايي وگويايي ترجمه 10
4
رعایت نكات دستوري وقواعد و علائم نگارشی 6
3
يكنواختي واژگان 4
2
رعایت اصول علمی در نوشتن پاورقی (شرح نويسي؛ صحت ارجاعات و..) 5
3
جمع امتيازات استاد داور ؛ راهنما 95
53
رعایت مقرارت انجام به موقع مراحل تدوين پايان نامه و ارائه گزارش.های چهار ماهه 5
3
جمع نهایی امتیازات 100
56
منبع
حدادی؛ محمود؛ مبانی ترجمه؛ جمال الحق؛ 1372.
رشیدی؛ غلابیماری ا؛ ترجمه و مترجم؛ مشهد: شرکت به نشر 1378 .
- سمت؛ فن ترجمه اصول نظـر ی و عملی ترجمه از عربی به فارسی و فارسی به عربی؛ 1380.
صدر؛ غلامحسین و افشار؛ نیلوفر؛ فرهنگ مترجم؛ 1373.
صفارزاده؛ طاهره؛ اصول و مبانی ترجمه؛ نشر همراه؛ 1380.
صفوی؛ کورش؛ هفت گفتار دربـار ه ترجمه؛ نشر مرکز؛ 1371.
فرخزاد؛ فرزانه؛ نخستین درس های ترجمه؛ نشر دانشگاهی؛ 1370.
کبیری؛ قاسم؛ اصول و شیوه ترجمه؛ تهران: رهنما؛ 1374.
لطفی.پور ساعدی؛ کاظم؛ درآمدی بر اصول و شیوه ترجمه؛ نشر دانشگاهی؛ 1371.
مختاری؛ محمد علي و رهنما؛ هفده گفتار در اصول؛ شیوه و نقد ترجمه؛ 1375.
ميمندي نژاد؛ محمدجواد؛ اصول ترجمه؛ تهران: مؤسسه انتشارات چاپ؛ 1358.
هژبرنژاد؛ حسین؛ آیین ترجمه؛ تهران: دونور 1372.
1- برای مطالعه تعاریف زیاد از ترجمه رجوع بکنید به: حسین هژبرنژاد؛ آيين ترجمه؛ تهران؛ دونور 1372 ؛ ص 31-19؛ کاظم لطفی پور ساعدی؛ درآمدی بر اصول و شیوه ترجمه؛ تهران؛ نشر دانشگاهی؛ 1371؛ ص 70-66؛ محمدعلی مختاری اردکانی؛ هفده گفتار در اصول؛ شیوه و نقد ترجمه؛ تهران: رهنما؛ 1375؛ ص 86.
. برای مطالعه بیشتر انواع ترجمه می.توانید مراجعه بکنید به: کاظم لطفی پور ساعدی؛ درآمدی به اصول و شیوه ترجمه؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی؛ 1374؛ ص 75-70 و مقاله و کورش صفوی؛ هفت گفتار دربـار ه ترجمه؛ تهران: نشر مرکز؛ کتاب ماد؛ 1382؛ ص 17-11.
مقدمه
ترجمهیکـی از ارکان بنیادی هر زبان در جای خود یکـی از مهم .ترین عوامل فرهنگ و تمدن هر جامعه به شمار می.رود. ترجمه از مهم.ترین وسایل رابطه ؛ انتقال و القاء افکار و سازنده ملتها به یکدیگـر هست و اکنون که علم در تمام زمینه.ها سریع در حال گسترش و پیشرفت هست و دستیابی به تازه.های علمی در جای.جای جهان صورت می.پذیرد؛ تنها راه بهره.مندی از ایـن تازه.ها؛ ترجمه و برگردان ایـن یافته.های جدید به زبان هر ملت است . از ایـن رو ترجمه لازمه بهبود زندگـی اجتماعی؛ اقتصادی و صنعتی کشورها بوده و از جمله راه.های بهره.گیری از تجارب آنها در زمینه.های متفاوت علم و ادب و صنعت و هنر است .
نکته قابل دقت در ترجمه ایـن هست که مترجم بایستی علت؛ هدف؛ مخاطب ترجمه؛ مسایل؛ ضرورت.ها و ارجحیت.ها را مدنظـر داشته باشد تا با اولویت.بندی هر کدام از آنها و در نظـر گرفتن توانایی و دانش خود اقدام به کار نمایـد .
در حوزه.های علمیه که مهم.ترین منابع درسی و کمک درسی در زمینه علوم دینی؛ به زبان غیر فارسی و معمولا عربی است؛ ارزش کار ترجمه با وضوح زیادتری به چشم می.خورد و ضرورت ترجمه ایـن متون را برای انتقال مفاهیم و تازه.های علمی جدید در ایـن مراکز دو چندان می.نمایـد . از آنجا که بعضی از طلاب تمایل دارند برای انتها نامه خود متونی را برای ترجمه برگزینند؛ ضروری هست که با شیوه.های ترجمه و برگردان زبان آشنا بوده و همچنین الگویی برای مراحل متفاوت انتخاب متن و ترجمه آن مطابق با معیارهای حوزه. علمیه خواهران در دست داشته باشند. از ایـن رو مناسب هست شاخصه.هایی معین شود تا متون دینی در قالب شناخته شده.ای ترجمه شوند. چرا که دانستن زبان تنها برای ترجمه ضروری نیست و مترجم بایستی با اصطلاحات یک دانش آشنا باشد(کاری که هنوز در هیچ کجا به طور جدی انجام نشده است).
در ایـن نوشتار برآنیم تا به طور کلی مطالبی را در باب ترجمه و آیین آن به نگارش درآوریم و تا جایی که امکان دارد؛ رهیافت.های مورد نظـر در ایـن کار را معین نمائیم تا راهنما و پاسخگوی سؤالات و نیاز کسانی باشد که در ایـن راه قدم گذاشته و دست به کار ترجمه متون دینی می.شوند.
از آنجایی که متن ترجمه؛ اصول؛ معیارها و شیوه ویِژه خود را دارد؛ ایـن راهنما با بهره.گیری از نظـر ات متخصصین و منابع موجود ساخته شده هست تا ترجمه.های حوزوی به شیوه.ای یکسان و به صورت ضابطه.مند ارایه شود. رعایت تمام اصول و معیارهای ایـن راهنما برای طلاب متقاضی ترجمه الزامی است .
ترجمه و انواع آن
ارائه تعریف دقیق و فنی از ترجمه کار ساده.ای نیست. تعاریف متعددی از ترجمه انجام شده که معمولا کلی و نظـر ی است . در کتب زیاد نویسندگان با ارائه تعاریف متفاوت از مترجمان گوناگون؛ کوشش کـرده .اند تعریفی کامل و فراگیر از ترجمه ارائه دهند که بعضی از آنها عبـار تند از:
- فرآیند جایگزینی عناصر متنی زبان مبدأ (زبانی که از آن ترجمه می.شود) به وسیله عناصر متنی زبان مقصد(زبانی که به آن ترجمه می.شود) که طی آن مترجم بایستی کوشش کند با ایـن عمل جایگزین.سازی خود زمینه.ای را فراهم بیاورد که در آن نویسنده بنیادی و خواننده متن ترجمه با به تعلت و تأثیر متقابل بپردازند.
- برگردان یک واژه؛ مطلب؛ متن؛ مفهوم و یا اندیشه از زبانی به شکل زبان دیگـر ؛ به نحوی که حداکثر رسـال ت و حفاظت محتوای آن موضوع رعایت شود و در عین حال برای خواننده.ای که به زبان او برگردانده شده؛ به برترین شکل ممکن قابل درک؛ فهم و بهره.برداری باشد.
utranslate.ir
ترجمه بر طبق آنکه به شکل زبان مبدأ دقت داشته باشد یا به معنای آن؛ به سه نوع تقسیم می.شود:
- ترجمه تحت.الفظی:ترجمه کلمه به کلمه هست که اصولاً معلول عدم آشنایی مترجم به هر دو زبان و کاربرد نادرست واژگان؛ اصطلاحات و عبـار ات اصطلاحی آنها می.باشد. (طاهره صفارزاده؛ اصول و مبانی ترجمه؛ تهران: نشر همراه؛ 1380؛ ص29). بیشتر مترجمان که قصد ترجمه تحت.الفظی را دارند در واقع نوعی ترجمه تحت.الفظی تا حدودی تعدیل شده را به کار می.برند که در ایـن نوع ترجمه مترجم تا جایی که معانی کاملاً بی.ربط نباشد؛ ترجمه را تعدیل می.کند.
- ترجمه اصطلاحی:در ایـن ترجمه؛ مترجم در ساختارهای دستوری و انتخاب اقلام واژگانی از شکل.های طبیعی زبان مقصد استفاده می.کند. اصل غالب در ایـن نوع ترجمه ایـن هست که معنای زبان مبدأ را (یعنی توانایی را که منظور نظـر ابلاغ کننده بنیادی است) به شکل طبیعی زبان مقصد مجدداً ارائه می.کند. در ترجمه اصطلاحی چنین به نظـر می.رسد که در اصل؛ ترجمه به زبان مقصد نوشته شده هست و معمولا مترجمان خوب؛ کوشش دارند به صورت اصطلاحی ترجمه کنند.
- ترجمه آزاد:ایـن ترجمه؛ ترجمه.ای هست که اطلاعاتی اضافه بر آنچه در متن مبدأ آمده به آن افزوده شده هست و مترجم پیغام متن مبدأ را صرف.نظـر از آرایش ردیفی زبان مبدأ به صورت آزاد در چهارچوب زبان مقصد ترجمه می.کند.ایـن نوع از ترجمه برای انتقال علوم و آموزش همگانی می.تواند مناسب باشد ویا برای متونی که ترجمه آن غیر ممکن باشد؛ چرا که آسانترین راه برای انتقال دانش به جویندگان آن؛ آسان.سازی علم و حذف اصطلاحات پیچیده و نوشتن با قلمي روان و نثری گویا هست که ایـن امر جز از طریق ترجمه آزاد صورت نمی.گیرد. در ایـن ترجمه معنا لزوماً همـان چیزی نیست که در زبان مبدأ وجود دارد؛ بلکه مفهوم و محتوای کلی آن همراه با توضیحاتی دیگـر به زبان مقصد ترجمه می.شود. از ایـن .رو کاری متقن و مورد اعتماد برای کار .های علمی به.شمار نمی.رود و برای گسترش دانش عمومی بین عموم مردم کارآیی دارد و مورد پذیرش اکثر اهداف نیست.
ترجمه آزاد همـان طور که گفته شد اطلاعاتی بیش از میزان بر موضوع متن بنیادی می.افزاید که بعضی وقتها سبب تحریف متن مبدأ می.شود.
اما ترجمه اصطلاحی از آنجا که هدف بیشتر مترجمان خوب قرار می.گیرد می.تواند مورد مناسبی برای کار ترجمه باشد؛ هرچند معمولا همین نوع ترجمه مخلوطی از انتقال تحت.الفظی واحدهای دستوری به همراه ترجمه اصطلاحی معنای واژگان می.باشد.
شیوه مناسب ترجمه در انتها نامه و تحقیقات پایانی حوزوی
از آنجا که طلاب محترم اکثرا ً در حیطه متون دینی دست به کار ترجمه می.شوند بایستی بیش از هر چیز به دو موضوع ویِژه در ترجمه ایـن نوع متون دقت کنند:
- بافت و نظام متنی زبان مبدأ
2- مسائل فرهنگی
به لحاظ ایـن که مفاهیم ایـن نوع متون ممکن است از نظـر فرهنگی؛ ناهمگونی وسیع ی با فرهنگ زبان مقصد داشته باشد؛ بر ایـن اساس ممکن است مترجم در پیدا کردن معادل در زبان مقصد برای ایـن گونه مفاهیم دچار مساله شود. برای رفع ایـن مشکل؛ مترجم بایستی توضیحاتی را در زیرنویس و به صورت حاشیه برای مطالب بیاورد تا بدون ایـن که ضربه.ای به متن بنیادی بخورد؛ معنا واضح و روشن شود.
ایـن امر به دلیل یکـی نبودن بانک دانش مخاطبان اولیه و بانک اطلاعات مخاطبان زبان مقصد؛ اتفاق می.افتد و پس بر مترجم ضروری هست که اکثر اطلاعاتی را که نویسنده بنیادی به صورت ضمنی باقی گذاشته است؛ با صراحت بیان نماید ؛ در عین حال بایستی بسیار دقت نماید که با اضافه کردن ایـن گونه اطلاعات؛ هدف نویسنده بنیادی را دگرگون نکند.
از ایـن روست که بایستی توضیحات به صورت حاشیه نه داخل متن بنیادی آورده شود.
با لحاظ نکات پیش گفته؛ طلاب در پایان.نامه.های خود می.بایست از شیوه ترجمه اصطلاحی استفاده کنند.
اهداف ترجمه
هر ترجمه.ای که از زبانی به زبانی دیگـر صورت می.گیرد؛ هدفی ویِژه را دنبال می.کند. به طور کلی نیاز به ترجمه از آن وقت شروع شد که انسان .ها به علت اختلاف در زبان؛ فرهنگ و رفتار جوامع خود؛ از درک عقاید و افکار انسان .های دیگـر از جوامع متفاوت عاجز بودند و ترجمه؛ علت از بین برداشتن موانع و پل رابطه ی جوامع گوناگون گردید.
اهم اهداف ترجمه را می.توان به شرح زیر برشمرد:
- انتشار افکار؛ عقاید و مفاهیم مردم کشوری برای کشور دیگـر .
- برقراری رابطه بین اشخاص یا گروه.ها با زبان و فرهنگ مفرق .
- آشنایی با آداب؛ رسوم؛ عقاید و آگاهی از نظـر یات و افکار مردمان دیگـر .
- کسب اطلاع از علوم؛ فنون؛ تکنولوژی مدرن و تحقق آن در رشته.های مورد نیاز.
- انتقال آراء نویسندگان و اندیشمندان یک جامعه به جوامع دیگـر .
- کسب آگاهی از حوادث؛ ماجراهای تاریخی و تجارب قدیم ملل دیگـر .
- کمک به گستردگی رابطه ات فرهنگی؛ سیاسی؛ اجتماعی و برگردان آثار سازنده و سودمند به زبان مقصد.
- تبادل و انتقال تجربه.های علمی؛ فرهنگی؛ هنری؛ حقوقی؛ اقتصادی؛ فنی و غیره.
سبک و لزوم رعایت آن:
هر نویسنده بر طبق هدفی که دارد از ساختارهای گرامری متفاوت و اقلام واژگان گوناگون برای ایجاد تأثیرات ویِژه مورد نظـر خود استفاده می.کند که به آن سبک می.گویند. منظور از سبک در واقع شیوه بیان متن زبان مبدأ است .
سبک یا شیوه بیان یک نویسنده با دقت به موضوع و مخاطب مورد نظـر وی دارای ویژگی.های خاصی هست به طوری که سبک یک داستـان با سبک نگارش مقاله علمی مفرق هست و نویسنده بر طبق ایـن دو علت ؛ شیوه خاصی را برای نگارش بر می.گزیند و در طول متن خود آن را رعایت می.کند.
رعایت سبک متن زبان مبدأ در ترجمه؛ یکـی از اجبـار ات مترجم هست و همـان طور که نویسنده سبک خاصی را برگزیده و در نوشتن؛ موضوع و مخاطب متن خود را در نظـر گرفته؛ مترجم نمی.تواند در تغییر سبک اختیاری از خود داشته باشد چون چنین اختیاری به قربانی کردن سبک متن زبان مبدأ خواهد انجامید.
وظیفه مترجم آن هست که انگیزه نویسنده و هدف او را از انتخاب ایـن نوع سبک به دست آورد و آنگاه ایـن مقصود را با آگاهی از هر دو زبان مبدأ و زبان مقصد و فرهنگ آنها به گونه.ای اثر بخش برگرداند.
طلاب محترم بایستی دقت داشته باشند که در متون دینی در شروع هر ترجمه و قبل از شروع هر کار؛ بایستی برای به دست آوردن و معین کردن چگونگی سبک هر متن بکوشند و عناصر آن را تحلیل کنند که پیدا کردن و رعایت سبک در ترجمه؛ خود مستلزم نوعی معرفت زبان هست که از آگاهی و وقوف بر ظرایف آن زبان نشأت می.گیرد.
در معین سبک؛ دو علت در دسترس مترجم قرار دارد که بایستی به آنها دقت نماید :
1- واژه.های به کار رفته در متن 2- طرز قرار گرفتن آنها در کنار یکدیگـر .
ذکر ایـن نکته حائز ارزش هست که در انتقال سبک نویسنده در ترجمه متن؛ آنچه بایستی مد نظـر قرار گیرد؛ نوع مخاطب هست ؛ یعنی در عین حال که رعایت سبک نویسنده از الزامات یک ترجمه هست اما مترجم می.تواند برای انتقال آن از دو شیوه بهره گیرد: تقلید و جایگزینی.
جایگزینی به معنای پیدا کردن سبکی مشابه در زبان و ادبیات مقصد هست و تقلید صرفاً تکرار وسائل صوری سبک بنیادی است . ایـن که مترجم از ایـن دو طریق کدام را انتخاب نماید بیشتر به نوع مخاطب بستگی دارد.
ممکن است مخاطب ویژگی سبک بنیادی را درک نکند مگر ایـن که تغییراتی در ترجمه به لحاظ سبک آن به وجود آید.. ولی بعضی وقتها خواننده به شکل سبک بنیادی علاقه.مند هست و یا قادر به درک آن می.باشد؛ که در ایـن صورت سبک متن بنیادی حفظ می.شود.
اصول ترجمه :
فن ترجمه همـان ند هر فن دیگـر ی دارای قواعد و اصول مختص به خود هست که پیروی از آنها برای انجام یک ترجمه کامل از هر جهت مطلوب و الزامی است .
اما بایستی خاطرنشان کرد که ایـن اصول از نظـر نویسندگان و مترجمان متفاوت به گونه.های مفرق در نظـر گرفته شده اما روح کلی حاکم بر آنها تقریباً ثابت است .
اصول ترجمه را کلاً می.توان بر دو نوع تقسیم کرد:
- اصول نظـر ی
- اصول عملی
- اصول نظـر ی ترجمه بر مبنای نظـر یات اهل ترجمه استوار هست و اکثرا ً حاوی کلیه قواعد؛ شیوه ها و آگاهی.های مختص به ترجمه بوده حاوی 4 اصل زیر است:
- اصل امانت: یکـی از مهم.ترین اصولی که بایستی در انجام ترجمه رعایت شود ایـن هست که مطلب یا متنی که برای ترجمه در اختیار مترجم قرار می.گیرد؛ حکم امانت را دارد. مترجم نبایستی در آن دخل و تصرف.های بی.رویه یا خودسرانه و غیرضروری انجام دهد. او بایستی تنها پیغام بنیادی نویسنده را به برترین وجه ممکن به زبان مقصد بیان نماید و از اضافه کردن یا کم کردن کلمات و عبارات ی که ممکن است به متن بنیادی لطمه وارد سازد؛ خودداری نماید .
- با عبارات نامأنوس و دور از ذهن مواجه نشود.
- با کلمات نا متعارف روبه.رو نگردد.
- با ساختارهای عجیب و بیگانه همگام نشود.
- اصل دقت: رعایت ایـن اصل سبب می.شود مترجم در چهارچوب واژه.ها عبـار ات و اصطلاحات؛ منظور و مقصود بنیادی نویسنده را از پیغام مبدأ استنباط نماید و آن را بدون کمترین دخل و تصرف غیر ضروری به زبان مقصد برگرداند.مترجم بایستی کوشش کند با انتخاب برترین معادل از کمترین لغزش.ها جلوگیری نماید و دقت ضروری را در انتخاب آنها به کار بندد. اما بایستی دقت نمود که مفهوم دقت مصداقش بسته به متن فرق می.کند؛ به طوریکه نوع دقتی که در ترجمه متون وحياني وعلوم ریاضی ضروری هست با متونی که با زبان طبیعی و ویژگیها مشترک بشری یا فرهنگی سروکار دارد؛ بیشتر است .
- اصل وفاداری: آن که مترجم نسبت به نویسنده زبان مبدأ وفادار باشد و پیغام متن را بدون هیچ کم و کهست به زبان مقصد ترجمه نماید .
- اصل صداقت: از آنجا که مترجم به منزله علت و عنصر و وسیله ارتقا علمی و فرهنگی جامعه به.شمار می.رود وظیفه بسیار خطیری به عهده دارد و بایستی همواره در کار ترجمه با راستی و درستی عمل نماید و از به کار بردن نکات و اصطلاحات انحرافی بپرهیزد و آنچه را نویسنده در نظـر داشته هست به طور کامل و درست بیان کـرده و کوچکترین نظـر خود را در متن نگنجاند.
- اصول عملی
منظور از سازش.های واژه.ای و دستوری آن هست که مترجم برای ایـن که پیغام زبان مبدأ را از لحاظ معنی؛ منظور؛ مفهوم؛ سخن و بقیه جنبه.های کلام حفظ نماید ؛ بایستی آن را از زبان مبدأ جدا نماید و دوبـار ه آن را به فرم زبان مقصد بیافریند. برای انجام ایـن کار مترجم نيازمند بعضی تغییرات؛ تعدیل.ها و تطبیق.های واژه.ای و دستوری است . در ایـن راستا ممکن است ضروری شود مترجم برای رسیدن به مقصود نهایی اعمال زیر را انجام دهد:
- مفردی را جمع یا جمعی را مفرد نماید .
- وقت فعلی را از گونه.ای به گونه دیگـر درآورد.
- فعل معلومی را به فعل مجهول و فعل مجهولی را به فعل معلوم درآورد.
- قواعد دستوری را به مقتضای کلام کم یا زیاد نماید .
- جمله.ای را که با فعل ضروری بیان شده؛ به صورت جمله.ای که با فعل متعدی بیان می.شود؛ تبدیل نماید .
- اصل انتخاب نزدیک.ترین معادل:
- اصل برتری معنی:
- اصل ماهیت سبک: توضیحات آن قبلاً ارائه گردید.
آنچه مسلم هست ایـن هست که مترجم؛ برای ارائه یک ترجمه خوب و دقیق علاوه بر آنکه از اصولي که چهارچوب کلی کار را شکل می.دهد تبعیت می.کند؛ بایستی خود دارای ویژگی.ها و توانایی و قبلی ه فکری مناسبی باشد که به نظـر می.آید مهمترین آنها عبـار تنداز:
- مترجم بایستی نسبت به متنی که ترجمه می.کند درک کارشناسانه و دانش ضروری داشته باشد. یعنی در زمینه متنی که ترجمه می.کند با معرفت ضروری از منابع؛ کتاب های راهنما و کتابخانه به دانش نخستین خود در زمینه مربوط ژرفای ضروری را ببخشد.
- مترجم بایستی دانش زمینه و معلومات عمومی از کشور زبان مبدأ داشته باشد و ایـن از ضروریات ترجمه است . چرا که بدون داشتن ایـن معلومات؛ درک و فهم اکثر نکته.ها و اشاره.هایی که در متن آمده اما شرح ضروری نیافته است؛ برای مترجم سخت و حتی ناممکن خواهد بود.
- از آنجا که هر فرهنگ مجموعه.ای پیچیده از نگرش.ها؛ اعتقادات؛ ارزشها و قوانینی هست که گروهی از مردم در آن مشترک.اند و نویسنده متن مبدأ؛ ایـن اعتقادات و نگرشها و . . . مخاطبان را که برایشان می.نویسد؛ در نظـر داشته است؛ مترجم بایستی متن را مطابق با فرهنگ زبان مقصد برای آنها ترجمه نماید بدون ایـن که لطمه.ای به متن بنیادی وارد نمایـد . چرا که در هر فرهنگی اصطلاحات و اعتقادات و نگرش.هایی وجود دارد که بـار فرهنگی آن در زبان مقصد مفرق هست و معنا و مقصودی مفرق را می.رساند. پس مترجم با احاطه کامل بر فرهنگ هر دو زبان؛ همواره مراقب باشد که چیزی غلط معنا نشود و بد تفهیم نگردد و قبل از هر چیز حال و هوای فرهنگی آن متن را بفهمد و هر متن را با تحقیق و دقت در زمینه فرهنگی مرتبط؛ به زبان مقصد ترجمه نماید .
در ایـن پارت با دقت به مطالب بیان شده؛ به اجمال می.توان مسائل زیر را که برگرفته از کتب زیاد است؛ به عنوان اصول کلی بدین شرح ارائه داد:
- ترجمه یک نوع اطلاع.رسانی و بازگویی هست و چنانچه مترجم مسائل مبهم را به اجمال بگذراند؛ ترجمه قابل قبولی صورت نگرفته است .
- اصطلاحاتی در زبان مبدأ هست که پیدا کردن معادل خوب برای آن در زبان دوم از ارزش بسزایی در ترجمه برخوردار است . لازمه ایـن کار مطالعات وسیع و پردامنه مترجم در زبان مقصد و اطلاع ضروری از چند و چون آن زبان و ظرافت.های کلام است .
- در ترجم بایستی محتوای متن و قصد نویسنده به خوبی درک شود.
- مترجم بایستی از دانش وسیع ی؛ در زبان مبدأ و مقصد برخوردار باشد.
- از ترجمه لفظ به لفظ که به مفهوم متن بنیادی و به قشنگی آن لطمه وارد می.کند پرهیز شود.
- واژگان درست و دقیق انتخاب شود.
- متن ترجمه شده از نظـر دستوری با متن بنیادی تطابق داشته باشد.
- سبک متن مورد ترجمه به خوبی معین شده باشد.
- اصل با ارزش در ترجمه وفاداری است . مترجم بایستی هرچه را در متن بنیادی یافت مي.شود بی کم و کهست منتقل نماید و در عین حال که ضوابط و معیارهای زبان مقصد را رعایت می.کند خارج از چهارچوبی که در متن مبدأ هست؛ قدم برندارد.
- از اصول مهم در ترجمه؛ مساوی ی در متن است . یعنی از ترجمه انتظار می.رود که با اصل مساوی باشد و کیفیت.های متن مبدأ در آن حفظ شود.
- هر متن بایستی با دقت و تحقیق در زمینه فرهنگی خودش به زبان مقصد ترجمه شود.
- ترجمه بایستی در عرصه عمل کارآیی ضروری را داشته باشد و با متن بنیادی در درکی که خواننده نسبت به آن پیدا می.کند؛ مساوی ی کـرده قابل فهم باشد.
معیارهای متن مورد ترجمه:
متونی که برای ترجمه انتخاب می.شوند بایستی دارای شرایط و ویژگی.هایی باشند تا ترجمه اثر را معتبر و ارزنده سازند. به خصوص متونی که برای انتها نامه ترجمه می.شوند.
معیارهای مورد نظـر حوزه.های علمیه خواهران عبـار تند از:
- متن مورد ترجمه بایستی از جمله منابع معتبر برای رشته مورد نظـر باشد.
- از نظـر تخصصی؛ متن؛ درست و مطابق معیار باشد.
- متن انتخابی برای ترجمه بایستی در مقایسه با منابع مشابه موجود؛ بهتر و کاملتر باشد.
- متن بنیادی قبلاً ترجمه نشده باشد مگر ایـن که کیفیت کار در اثر حاضر بیش از ترجمه قبلی باشد.
- ترجمه متن با دقت به منابع موجود در زبان مقصد ضرورت داشته باشد.
- در مطالب متن مورد ترجمه نوآوری وجود داشته و مطالب به روز باشد.
- نیاز جامعه علمی به ترجمه اثر در نظـر گرفته شده باشد.
- در ترجمه هر متن بایستی به کار ویِژه های آن متن دقت شود. مثلاً برای مخاطبان با تحصیلات عالی.
- ترجمه بایستی از زبان بنیادی کتاب مبدأ باشد نه ترجمه آن.
- از آخرین ویرایش کتاب بنیادی برای ترجمه استفاده شود.
- موضوع با گرايش تحصيلي طلبه همخواني داشته باشد.
اصول نگارش متن مورد ترجمه:
- شیوایی نثر فارسی در ترجمه متون غير فارسي به فارسي رعایت شود تا درک مطلب به سهولت انجام گیرد.
- معادل کلمات به دقت انتخاب شود و اصل یکنواختی واژه.ها در همه متن رعایت شود.
- به علائم نگارشی و نقطه.گذاری دقت شود.
- ویرایش ادبی مناسبی از متن ترجمه شده صورت گیرد.
- توضیحات مطالب به صورت شرح نویسی و پاورقی آورده شود.
آنچه ضروری هست به تناسب موضوع ترجمه ؛ در پاورقی مورد دقت قرار گیرد عبـار آزمایش از:
- شرح مناطق و یا اسامی جغرافیایی.
- سوابق و اسامی تاریخی.
- آداب و رسوم و آیین.های ملّی.
- اساطیر؛ انتشارات و تمثیلات.
- سبک نویسنده به ویِژه بازی با کلمات که قابل انتقال به متن نیست.
- وامیزان پول؛ وزن؛ حد .گیری و ...
سطح ترجمه:
سطح هر ترجمه بر طبق نیازسنجی مخاطبان آن معین می.شود. خواننده هر ترجمه دارای اطلاعات؛ تجربه؛ تمایل؛ ذوق؛ توانایی و انتظاراتی است . سن معینی دارد و به قشر اجتماعی خاصی تعلق دارد و ایـن عوامل مقتضیاتی هست که بایستی لحاظ شود و موقعیت هر ترجمه بسته به آنهاست .
همـان طور که نویسنده خوب وقت نوشتن؛ مخاطبان خود را در نظـر دارد؛ یک مترجم علاوه بر آنکه بایستی مخاطبان متن مبدأ را در نظـر بگیرد؛ مخاطبان مقصد را بایستی مدنظـر قرار دهد و به ایـن نکته دقت داشته باشد که حتی چنانچه یک پیغام را برای گروه.های متفاوت با یک فرهنگ می.نویسد بایستی آن را برای اشخاص متفاوت به گونه.های مفرق بنویسد. از همین رو اطلاع از گروهی که نویسنده بنیادی برایشان نوشته و گروهی که ترجمه برایشان انجام می.شود دارای ارزش هست و آنچه سطح ترجمه را مفرق می.سازد میزان اطلاعات عمومی و سطح تحصیلات مخاطبان است .
از طرف دیگـر نبایستی فراموش کرد که مترجم بایستی در زمینه متنی که می.خواهد ترجمه نماید اطلاعات و دانش ضروری داشته باشد تا بتواند از عهده ترجمه دقیق آن متن برآید.
ایـن که ترجمه انجام شده مناسب برای چه مقطع تحصیلی بوده و به عنوان کتاب درسی یا کمک درسی استفاده می.شود و ایـن که مخاطبان ویِژه داشته باشد یا قابل استفاده برای عموم باشد؛ با دقت به سطح ترجمه معین می.شود که اما ایـن علت یکـی از عوامل معین مسائل بالهست و عواملی دیگـر همچون موضوع متن ترجمه شده در ایـن امر دخیل است .
ساختار علمیانتها نامه و تحقیق پایانی
ایـن که ترجمه متنی به عنوان تحقیق در یکـی از سطوح حوزوی مورد پذیرش واقع شود؛ مستلزم ایـن هست که علاوه بر ترجمه متن با شرایطی که ذکر شد؛ نقد و ارزیابی از مطالب آن صورت گیرد.
همین طور داشتن مقدمه.ای تحلیلی در ابتدای مباحث که حاوی معرفی تألیف و مؤلف آن؛ ضرورت ترجمه متن و خلاصه.ای از کل متن کتاب است؛ ضروری است . چرا که خواننده هر متن نسبت به تاریخ؛ فرهنگ و اوضاع اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و فکری نویسنده بنیادی بی اطلاع هست و مترجم بایستی در مقام معرف و رابط بین دو متن؛ از خود ابتکار عمل نشان داده و به معرفی مؤلف و تألیف او بپردازد و چشم اندازی از ضرورت ترجمه اثر او را برای خواننده در زبان مقصد با دقت به شرایط علمی حاکم بر آن جامعه ترسیم نمایـد تا خواننده دیدی بازتر و نگاهی عمیق.تر به متن داشته باشد.
از ایـن رو ساختار علمی انتها نامه در قالب ترجمه بایستی به شکل ذیل باشد:
- مقدمه: همـان طور که ذکر شد بایستی تحلیلی بوده و مباحث مطرح شده در آن ذکر شود.
- طرح بحث:
- بیان مسئله
- چهارچوب نظـر ی: که در ایـن جا چون تحقیق ؛ بررسی نقدی و ترجمه یک کتاب است؛ چهارچوب نظـر ی چندان متمایزی از کتاب؛ ضروری ندارد و ارائه رویکردی کلی از موضوع ضروری است .
- ارزش موضوع: حاوی ارزش کتاب ترجمه شده و ارزش و ضرورت ترجمه آن برای جامعه علمی امروز
- قبلی ه تحقیق
- اهداف
- پرسش اصلی
- فرضیه تحقیق : بحث ترجمه نمی.تواند فرضیه داشته باشد.
- مفاهیم و متغییرها
- ترجمه متن اصلی
- نقد و ارزیابی (حداقل 5/1سایز صفحات انتها نامه)
بعضی از نکاتی که در ترجمه متون عربی با رویکرد دینی ضروری هست رعایت شود:
- آشنایی کامل با دستور زبان عربی.
- پیدا کردن معنای لغات از کتب مرجع و اکتفا نکردن به گمان شخصی.
- معرفت عرف وقت شارع برای دستیابی به معنای مقررات و ترکیب.ها از طریق مراجعه به فرهنگ نامه.های کهن و ....
- بنا گذاشتن بر اصل عدم ترادف واژگان و دستیابی به فرق معانی واژگان.
- پرهیز از تفنندر عبـار ت و برگردان یکسان هر واژه در همه جا (حتی الامکان یک واژه؛ همه جا؛ به یک صورت معنا شود).
- دقت به پیغام بنیادی کلمات و ترکیبات؛ جدا از ساختار نحوی آنها (مثلاً «لَو» و «اِن» همواره برای شرط و تأکید نیست گاه «لَو» برای تمنا و «اِن» تنها حرف ربط است).
- بیان معنای کنایه.ای بعضی الفاظ؛ در پاورقی.
- تابعیت فهرست منابع در ترجمه از متن اصلی.
نکاتی دربـار ه ترجمه آیات و روایات:
- استفاده از ترجمه های شناخته شده و روان در خصوص آیات شریفه و احادیث (مثلاً برگردان آیت الله مکارم در ترجمه آیات و برگردان مرحوم دشتی در ترجمه نهج البلاغه).
- پایبندی کامل به ترجمه تحت اللفظی در برگردان آیات و روایات ضمن حفظ قشنگی و روانی ترجمه.
- اعراب گذاری آیات و روایات.
- آوردن محل استشهاد روایات زیاد در متن و ارجاع مخاطبان به بقیه آن.
- ترجمه فارسي اسم ظاهر (پیامبر خدا؛ امام و ...) وقت ی در متن بنیادی با ضمیر به آنها اشاره می.شود (عنه؛ منه و ...).
سایر نکات:
- حذف ارجاعات انتها هر فصل یا باب و زیرنویس آنها در ترجمه فارسی بدین شکل: «ر.ک» یا «ن.ک»
- آوردن توضیحات و تحلیل.های ضروری از طرف مترجم؛ در پاورقی.
- ذکر نام منبع بنیادی در صفحه شناسنامه یا معین ات.
- ذکر ترجمه شعرها و نقل قول.ها در متن و آوردن اصل آن در پاورقی.
جدول معیارهای بررسی ترجمه
معيارها امتياز کل امتياز كسب شده در جلسه دفاعیه حداقل امتیاز برایکلیه پايان نامه ها
بخش محتوایی رعايت ترجمه اصطلاحي 10
6
رعايت سبك متن اصلي 6
3
يك دست بودن سبك ترجمه 10
6
رعايت امانت وصداقت در ترجمه 10
6
انتخاب درست ودقيق واژگان 6
3
تناسب ترجمه با سطح مخاطبان 6
3
كيفيت نقد وبررسي علمي مترجم 10
6
اعتبـار متن مورد ترجمه 4
2
رعايت ساختار تحقیق پایانی 8
5
امور شكلي رسايي وگويايي ترجمه 10
4
رعایت نكات دستوري وقواعد و علائم نگارشی 6
3
يكنواختي واژگان 4
2
رعایت اصول علمی در نوشتن پاورقی (شرح نويسي؛ صحت ارجاعات و..) 5
3
جمع امتيازات استاد داور ؛ راهنما 95
53
رعایت مقرارت انجام به موقع مراحل تدوين پايان نامه و ارائه گزارش.های چهار ماهه 5
3
جمع نهایی امتیازات 100
56
منبع
حدادی؛ محمود؛ مبانی ترجمه؛ جمال الحق؛ 1372.
رشیدی؛ غلابیماری ا؛ ترجمه و مترجم؛ مشهد: شرکت به نشر 1378 .
- سمت؛ فن ترجمه اصول نظـر ی و عملی ترجمه از عربی به فارسی و فارسی به عربی؛ 1380.
صدر؛ غلامحسین و افشار؛ نیلوفر؛ فرهنگ مترجم؛ 1373.
صفارزاده؛ طاهره؛ اصول و مبانی ترجمه؛ نشر همراه؛ 1380.
صفوی؛ کورش؛ هفت گفتار دربـار ه ترجمه؛ نشر مرکز؛ 1371.
فرخزاد؛ فرزانه؛ نخستین درس های ترجمه؛ نشر دانشگاهی؛ 1370.
کبیری؛ قاسم؛ اصول و شیوه ترجمه؛ تهران: رهنما؛ 1374.
لطفی.پور ساعدی؛ کاظم؛ درآمدی بر اصول و شیوه ترجمه؛ نشر دانشگاهی؛ 1371.
مختاری؛ محمد علي و رهنما؛ هفده گفتار در اصول؛ شیوه و نقد ترجمه؛ 1375.
ميمندي نژاد؛ محمدجواد؛ اصول ترجمه؛ تهران: مؤسسه انتشارات چاپ؛ 1358.
هژبرنژاد؛ حسین؛ آیین ترجمه؛ تهران: دونور 1372.
1- برای مطالعه تعاریف زیاد از ترجمه رجوع بکنید به: حسین هژبرنژاد؛ آيين ترجمه؛ تهران؛ دونور 1372 ؛ ص 31-19؛ کاظم لطفی پور ساعدی؛ درآمدی بر اصول و شیوه ترجمه؛ تهران؛ نشر دانشگاهی؛ 1371؛ ص 70-66؛ محمدعلی مختاری اردکانی؛ هفده گفتار در اصول؛ شیوه و نقد ترجمه؛ تهران: رهنما؛ 1375؛ ص 86.
. برای مطالعه بیشتر انواع ترجمه می.توانید مراجعه بکنید به: کاظم لطفی پور ساعدی؛ درآمدی به اصول و شیوه ترجمه؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی؛ 1374؛ ص 75-70 و مقاله و کورش صفوی؛ هفت گفتار دربـار ه ترجمه؛ تهران: نشر مرکز؛ کتاب ماد؛ 1382؛ ص 17-11.
آخرین ویرایش توسط مدیر: