senda
Just Music
مدیر بازنشسته
تمبک
تُمبَک (تنبک، دمبک، دنبک یا ضَرب) یکی از سازهای کوبهای ایرانی است. این ساز پوستی، از نظر سازشناسی جزء طبلهای جامشکل محسوب میشود که از این خانواده میتوان به سازهای مشابه مانند داربوکا در کشورهای عربی و ترکیه و همچنین زیربغلی در افغانستان اشاره کرد.
محتویات
ساختمان
بدنهٔ تنبک را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهی هم فلز میساختند، لیکن امروزه از جنس چوب میسازند. تنبک از قسمتهای زیر تشکیل شده است:- پوست
- دهانهٔ بزرگ
- تنه
- گلویی (نفیر)
- دهانهٔ کوچک (کالیبر)
پیشینه
قدمت تنبک با نامهای پهلوی دمبلک و تنبور به پیش از اسلام میرسد و بنابر نظر دکتر معین دمبک صورت دگرگونشدهٔ همین نام است.تمبک و زن قاجاری
تمبک در چند دههٔ اخیر پیشرفت چشمگیری کرده و به عنوان سازی تکنواز و مستقل مطرح شده است. این پیشرفت مرهون تلاش استادان این ساز است، که در این میان نقش استاد فقید حسین تهرانی به قدری اهمیت دارد که میتوان از او بهعنوان پدر تنبک نوازی نوین ایران یاد کرد. بعد از مرحوم تهرانی (بهمن رجبی ) با نوشتن کتاب برای دوره های ابتدائی، متوسط،عالی ، فوق عالی فن تنبک نوازی را تکمیل کرد.(مردان موسیقی ایران حبیب الله نصیری فر)
ریشه نام
حسین تهرانی در حال تمبک نواختن
دربارهٔ وجه تسمیه این ساز، هنوز یک رای نهایی حاصل نشدهاست.بهمن رجبی معتقداست که نام این ساز در اصل تنبک بوده و تبدیل آن به تمبک به دلیل قلب حرف «ن» ساکن به «م»، قبل از حرف «ب» است؛ مثل اتفاقی که در تلفظ واژهٔ «شنبه» میافتد.(تنبک و نگرشی به ریتم از زوایای مختلف نوشته بهمن رجبی ) اما گروهی دیگر اعتقاد دارند که صورت «تنبک» منشاء منطقی نداشته و به همین دلیل به اشتباه در میان مردم رواج یافته است. اما در نوازندگی این ساز از تکنیکهایی به نامهای «تُم»، «بک»، «پلنگ» و «ریز» استفاده میشود. بنابراین چندان بعید نیست اگر نامگذاری «تمبک» بر اساس همین اسامی صورت گرفته باشد. از دیدگاه زبانشناسان واژه Tambourine که در زبانهای اروپایی برای تمبک به کار میرود از واژهٔ تنبور پهلوی وام گرفته شدهاست.
نوازندگان شاخص
و از قدما میتوان از ابوالحسن صبا (معلمِ حسین تهرانی)، مسعود خان و عبدالله دوامی، نام برد.[SUP][۱][/SUP]
جستارهای وابسته
پانویس
- پرش به بالا ↑ نصیریفر، حبیبالله، مردان موسیقی سنتی و نوین ایران، جلد (۵—۱).
منابع
- ستایشگر، مهدی. واژه نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد اوّل. چاپ دوّم. تهران: اطلاعات، ۱۳۸۱. ISBN 964-423-305-0.
پیوند به بیرون
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ تمبک موجود است. |
|
ردهها: