دستگاه راستپنجگاه

[senda]

دستگاه راست پنج گاه نام یکی از هفت دستگاه موسیقی سنتی ایرانی است.

[TH="colspan: 2"]دستگاههای موسیقی ایرانین • ب • و [/TH]

دستگاه شور دستگاه همایون دستگاه ماهور دستگاه سه گاه دستگاه چهارگاه دستگاه نوا راست پنجگاه

دستگاه راستپنجگاه را میتوان یکی از دستگاههای بسیار قدیمی نامید. این دستگاه بسیار شبیه به ماهور است و باید گوش نوازنده ویا خواننده بسیار دقیق و آشنا به این دستگاه باشد. دیدگاه رایج غلطی وجود دار که بیان می کندتفاوت این دستگاه با ماهور این است که در ماهور تحریرها بالا رونده است ولی در راست پنجگاه تحریرها پایین روندهاست اما به حفیقت امر این گونه نیست. از این دستگاه میتوان به پردهگردانی به دستگاههای دیگر وارد شد.
محمدرضا لطفی به همراه محمدرضا شجریان آثار بسیار زیبا و شاخصی در این دستگاه ارائه کردهاند که میتوان به: راست پنجگاه اجرای حافظیه شیراز، چشمه نوش و قافلهسالار اشاره کرد.
این دستگاه را به تعبیر عرفانی استاد مجید کیانی می توان نمود مقام "حیرت" در وادیهای هفت گانهٔ عرفانی دانست: «راست پنجگاه» پایان روز است، فرو شدن خورشید و خزان زندگی، سرگشتگی و حیرت است.

گوشهها

برخی از گوشههای این دستگاه که در ردیفهای رایج آمده عبارتاند از: ۱-درآمد ۲-راست ۳-سپهر ۴-خسروی ۵-پروانه و ...
دستگاه راستپنجگاه در ردیف آقا حسینقلی دارای گوشههای زیر است (به ترتیب):[SUP][۱][/SUP]

• درآمد
• چهارمضراب
• زنگ شتر یا ناقوس
• نغمه
• روحافزا
• پروانه
• پنجگاه
• عشّاق
• زابل
• بیات عجم
• بحر نور
• منصوری
• مبرقع
• سپهر
• عراق
• محیّر
• آشورآوند
• اصفهانک
• حزین
• زنگوله
• شوشتریگردان
• نوروز عرب
• نوروز صبا
• نوروز خارا
• نفیر
• ابوالچپ
• راوندی
• لیلی و مجنون
• طرز
• ماوراءالنهر
• راک عبدالله
• راک هندی
• فرود
• نیریز صغیر
• نیریز کبیر

گام

با نمادگذاری عددی فواصل بر اساس ربع پرده در گام دستگاه راستپنجگاه، همسان با دستگاه ماهور، چنین هستند: 4,4,2,4,4,4,2