![senda](/data/avatars/m/8/8262.jpg?1424117336)
senda
Just Music
مدیر بازنشسته
دستگاه در موسیقی ایرانی، عبارت است از یک توالی از پردههای مختلف موسیقی ایرانی که انتخاب آن توالی حس و شور خاصی را به شنونده انتقال میدهد.
موسیقی سنتی ایران از دستگاهها، ملحقات (متعلقات) و گوشههای موسیقی تشکیل شده است. دستگاه از دو واژهٔ «دست» و «گاه» تشکیل شده و مانند واژهٔ پهلوی «دستان» در موسیقی دوران ساسانی، به نوعی موسیقی که با دست اجرا میشود، اشاره میکند.[SUP][۱][/SUP]
دستگاه را میتوان به «راژمان» (سیستم، نظام) تعبیر کرد. نظام دستگاهی موسیقی ایرانی شبیه به سیستماتلیون[SUP][۲][/SUP] یونانی (به معنای سیستم کامل) است. موسیقی قدیم یونان از دستگاههای دورین، فریژین، لیدین و ملحقات آنها مانند هیپودورین و هیپوفریژین تشکیل میشد.[SUP][۱][/SUP]
یک دستگاه موسیقی از نظر قالب، قطعهای کامل است و مانند سونات و سمفونی دارای قواعد و قسمتهای مختلفی است که با ساز و آواز اجرا میشود. در موسیقی غربی، معمولآ قطعاتی که به وسیله ساز یا ارکستر نواخته میشود با موسیقی آوازی فرق دارد. اما در دستگاه موسیقی ایرانی، آواز قسمت اصلی و مرکزی موسیقی است و قسمتهای پیشین آواز (پیش درآمد و چهار مضراب) و قسمتهای بعدی آواز(تصنیف و رِنگ) در حقیقت به طور مقدمه یا خاتمه موسیقی، به آن بستگی دارد.[SUP][۳][/SUP]
هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شدهاست. معمولاً اجرا از درآمد دستگاه آغاز شده، به چهار مضراب و گوشه اوج یا مخالف دستگاه میرسد و سپس با فرود به گوشههای پایانی و ارایه تصنیف و سپس رِنگ به پایان میرسد.[SUP][۱][/SUP]
موسیقی سنتی ایران شامل هفت دستگاه است و پنج یا شش آواز از متعلقات آنها به شمار میروند:[SUP][۱][/SUP]
موسیقی سنتی ایران از دستگاهها، ملحقات (متعلقات) و گوشههای موسیقی تشکیل شده است. دستگاه از دو واژهٔ «دست» و «گاه» تشکیل شده و مانند واژهٔ پهلوی «دستان» در موسیقی دوران ساسانی، به نوعی موسیقی که با دست اجرا میشود، اشاره میکند.[SUP][۱][/SUP]
دستگاه را میتوان به «راژمان» (سیستم، نظام) تعبیر کرد. نظام دستگاهی موسیقی ایرانی شبیه به سیستماتلیون[SUP][۲][/SUP] یونانی (به معنای سیستم کامل) است. موسیقی قدیم یونان از دستگاههای دورین، فریژین، لیدین و ملحقات آنها مانند هیپودورین و هیپوفریژین تشکیل میشد.[SUP][۱][/SUP]
یک دستگاه موسیقی از نظر قالب، قطعهای کامل است و مانند سونات و سمفونی دارای قواعد و قسمتهای مختلفی است که با ساز و آواز اجرا میشود. در موسیقی غربی، معمولآ قطعاتی که به وسیله ساز یا ارکستر نواخته میشود با موسیقی آوازی فرق دارد. اما در دستگاه موسیقی ایرانی، آواز قسمت اصلی و مرکزی موسیقی است و قسمتهای پیشین آواز (پیش درآمد و چهار مضراب) و قسمتهای بعدی آواز(تصنیف و رِنگ) در حقیقت به طور مقدمه یا خاتمه موسیقی، به آن بستگی دارد.[SUP][۳][/SUP]
هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شدهاست. معمولاً اجرا از درآمد دستگاه آغاز شده، به چهار مضراب و گوشه اوج یا مخالف دستگاه میرسد و سپس با فرود به گوشههای پایانی و ارایه تصنیف و سپس رِنگ به پایان میرسد.[SUP][۱][/SUP]
موسیقی سنتی ایران شامل هفت دستگاه است و پنج یا شش آواز از متعلقات آنها به شمار میروند:[SUP][۱][/SUP]
- دستگاه شور (شامل ۱۵ گوشه)
- آواز ابوعطا (شامل ۹ گوشه)
- آواز بیات ترک(شامل ۱۲ گوشه)
- آواز افشاری (شامل ۹ گوشه)
- آواز دشتی (شامل ۹ گوشه)
- آواز بیات کرد (شامل ۹ گوشه)
- دستگاه همایون(شامل ۱۲ گوشه)
- آواز اصفهان (شامل ۱۱ گوشه)
- دستگاه ماهور(شامل ۲۰ گوشه)
- دستگاه چهارگاه(شامل ۱۰ گوشه)
- دستگاه سهگاه(شامل ۱۰ گوشه)
- دستگاه نوا(شامل ۱۴ گوشه)
- دستگاه راستپنجگاه(شامل ۱۴ گوشه)